سلامت روان و اخلاق
سلامت روان و اخلاق
از آنجایی که سلامت یک مفهوم کلی وشامل اجزایی مثل سلامت جسمی روانی،اجتماعی ومعنوی است ویکی از اجزا مهم آن که متاسفانه کمتر مورد توجه قرارگرفته بعد معنوی واخلاق است که این موضوع در سلامت کلی فرد تاثیربسزایی در سلامت روان فرددارد، چنانچه این اجزاء سلامت باهم رشد موزون وهمگونی نداشته باشند،نمی توان به یک سلامت نسبی ومطلوبی دست یافت،.شخصیت ورشد اخلاقی یک بخش مهمی از شخصیت فرد است که در بسیاری از موارد تعیین کننده نوع رفتاروتعامل فرد باخود ودیگران است ویک تعریف کلی شخصیت اخلاقی ،آن بخش از شخصیت است ،که وقتی از نگاه دیگران دوریم، از خود نشان می دهیم ودر مفاهیم روان شناختی یعنی یک کنترل درونی که شاخصه مهم در سلامت روان محسوب می گردد.
سلامت روان و اخلاق
از آنجایی که سلامت یک مفهوم کلی وشامل اجزایی مثل سلامت جسمی روانی،اجتماعی ومعنوی است ویکی از اجزا مهم آن که متاسفانه کمتر مورد توجه قرارگرفته بعد معنوی واخلاق است که این موضوع در سلامت کلی فرد تاثیربسزایی در سلامت روان فرددارد، چنانچه این اجزاء سلامت باهم رشد موزون وهمگونی نداشته باشند،نمی توان به یک سلامت نسبی ومطلوبی دست یافت،.شخصیت ورشد اخلاقی یک بخش مهمی از شخصیت فرد است که در بسیاری از موارد تعیین کننده نوع رفتاروتعامل فرد باخود ودیگران است ویک تعریف کلی شخصیت اخلاقی ،آن بخش از شخصیت است ،که وقتی از نگاه دیگران دوریم، از خود نشان می دهیم ودر مفاهیم روان شناختی یعنی یک کنترل درونی که شاخصه مهم در سلامت روان محسوب می گردد.
این بخش از شخصیت فرد از عقایدفرد تشکیل می شود وتربیت کنندگان اعم از والدین،معلمان در انتقال این ارزشهاو عقاید نقش مهم واساسی دارند، نکته مهم این است که اخلاق نه تنها به آنچه انجام شده بلکه به هر چه باید انجام شود دلالت داردومهمتر اینکه یادگیری اخلاق اکتسابی است وافراد بالاخص کودکان از طریق دیدن والگو سازی یاد می گیرندونهایتاًدر فرد دو خصیصه شکل می گیرند.
الف)انتظارات زیاد از خود
ب)پاسخ گویی، که این دو نشانه بارز از اخلاقی شدن یک فرد است.
رشد اخلاقی از موضوعاتی است که در تاب آوری فرد در مقابل استرس ها وآسیب های روانی ،اجتماعی نقش موثر وکلیدی دارد.زیرا عملکرد اجتماعی فرد تابعی از ارزش های اخلاقی اوست افرادی که مهارت های اجتماعی از قبیل درک متقابل،رفتار صمیمانه ،همدلی،مهربانی و...را دارا هستندیکی از شاخص های مهم تاب اوری را دارندودر کنار آن استقلال که موضوع مسئولیت وپاسخگویی فردرا در مقابل رفتار خود به دنبال دارد شاخصه دیگر تاب آوری است که با این مهم تحقق می یابد.افرادی که مسئولیت پذیروپاسخ گو هستند می پذیرندکه چگونه رفتار خودرا در ارتباط بامحیط تنظیم وعمل کنند چرا که در مقابل آن رفتار پیامدهای آن را نیز پذیرفته اندوانتخاب گری که از ویژگی یک انسان سالم است در رشد اخلاقی صورت می گیردوحق انتخاب افراد تعیین کننده مهمی برای تمرین مبانی اخلاقی است ونوع انتخاب فردواحساسات متعاقب آن نقش تعیین کننده ای در انتخاب هاوتصمیمات آتی وی دارد.یکی دیگر از موضوعات مهم در تاب آوری که با رشد اخلاقی مرتبط است هدفمندی وامید به آینده است که این موضوع در احساس ارزشمندی خود نقش بسزایی داردونیز در کاهش اضطراب وافسردگی واحساس پوچی نقش دارد.
بنابراین ویژگی هایی همچون مهربان بودن،منصف بودن،قابل اعتماد بودن،مراقب بودن به عنوان یکی از مولفه های مهم در سلامت روان از طریق رشد اخلاقی شکل می گیرد.
رشد اخلاقی ومعنویت افراد منجر به رشد وبالندگی در موضوعات زیر می شود که در سلامت روان هر فرد نقش موثری دارد:
-وجود هدف ومعنا در زندگی
-احساس آرامش درونی
-صلح جویی وپرهیز از خشونت ورفتار های آسیب رسان
- خوشبینی،عشق وکاهش سوءظن وبدبینی
-حس ارتباط عمیق باهستی
-ارتباط با طبیعت وافزایش حس زیبا شناختی
-صداقت ویکرنگی
-افزایش انگیزه خدمت داوطلبانه که منجر به افزایش سرمایه اجتماعی می شود.
- اعتماد داشتن به دیگران وقابل اعتماد بودن
- مهربانی ،صمیمیت
-نوع دوستی
- تلاش جهت بهتر شدن وخود شکوفایی
مولفه های فوق در افزایش سطح سلامت روان مثبت نقش کلیدی ایفا می کنند.
اخلاق جمع خلق می باشد منظور صفاتی از انسان است که درونی شده اند اخلاق را از روی رفتار های معمول هر فرد می توان حدس زدمثلاً کاری را که کسی مستمر انجام می دهد مانند بذل وبخشش وکمک به دیگران دلیلش این است که یک ریشه درونی در اعماق وجود اودارد که آن را اخلاق می نامند.
اخلاق را به دو بخش تقسیم می کنند:
منبعی که باعث پدید آمدن کارهای نیکو است و اخلاق خوب و ملکات فضیله نامیده می شودو آنها که منشاکارهای بد است وبه آنها اخلاق بد ورذیله می گویند .
اساس اخلاق از خود شناسی وخود آگاهی شروع می شودیعنی باید اخلاق فردی را با شناخت خود و خود آگاهی آغاز کرد. در واقع اخلاق نهایت عقلانی بودن را در بر می گیرد وعصاره همه خوبی ها وارزشهای زندگی هر فرد می باشد.
اصول اخلاقی فردی شامل ارزش های اخلاقی ست که هرفرد برای زندگی خود و در ارتباطش با دیگران بر می گزینداصول اخلاقی اجتماعی در ارتباط با هنجارهای هر جامعه معنا می شود.
اخلاق، تنها برای به وجود آمدن یک جامعه خوب وسالم نیست، انسان خواه در جامعه زندگی کند، خواه در گوشه ای تنها باشد نیازمند به اخلاق است. البته اگر جامعه ای وجود داشته باشد و کسی بخواهد عمدا از جامعه جدا بشود، هرگز در آشنایی با فن اخلاق و عمل به قوانین اخلاقی، موفق نخواهد بود؛ زیرا یکی از برجسته ترین و مهمترین وظیفه های اخلاقی انسان، رها نکردن جامعه و در متن آن به سر بردن است، چون شکوفایی ارزش های انسان در ارتباطات جمعی معنا می شود و اخلاق در همه حالات وجود دارد؛ اگر چه مهمترین بخش آن در جامعه جلوه می کند.اگر هوش را سازگاری باموقعیت های جدید معنا کنیم آنگاه اخلاق نحوه ارزش گذاری روی این موقعیت ها می باشد اما آیا رشد اخلاقی به اندازه رشد هوشی وجسمی مورد توجه والدین قرار میگیرد ؟
آیا به همان اندازه که والدین نگران هوش منطقی کودکان خود هستند به همان اندازه نسبت به هوش اخلاقی آنها حساسیت دارند؟ ایا به همان اندازه که والدین به قدرت ذهن ودرس فرزندانشان توجه میکنند به همان اندازه به مهر ورزی قلب وزیبایی عواطف واحساسات آنها توجه می کنند؟ آیا فرزندان ما به همان اندازه که برای موفقیت در قبولی دانشگاه تلاش می کنند به همان اندازه برای موفقیت در آزمون زندگی فردی واجتماعی سعی می کنند؟
در حقیقت بسیاری از فرزندان ما بزرگ میشوند اما اندکی از آنها بلوغ وپختگی را تجربه می کنند وبسیاری از فرزندان ما درس اخلاق را می دانند اما تعدادnکمی از آنها منش اخلاقی و کردار معنوی دارند.
پس باید برای تربیت اخلاقی فرزندانمان نیز تلاش کنیم تقویت هوش اخلاقی کودکان بهترین فرصت برای قرار دادن فرزندانمان در مسیر درست است که هوش اخلاقی شامل نیکخویی هایی است از جمله همدلی، وجدان ،خویشتن داری، احترام، مهربانی ،بردباری وانصاف که به کودکانمان کمک می کنند هنگام مواجهه با فشارها وچالش های اخلاقی در زندگی ،از آنها عبورکنند.
این اصول اخلاقی به فرزندمان جهتی می دهد که بر طبق موازین اخلاقی عمل کند تا آنها بتوانند علاوه بردرست فکر کردن درست هم عمل کنند و پرورش ویژگی های شخصیتی استوار در گروی تقویت هوش اخلاقی است اخلاق به ما توان تشخیص درست از نادرست را میدهد یعنی داشتن اعتقادات اخلاقی محکم وعمل کردن بر طبق آنها به گونه ای که شخص رفتاری درست داشته باشد. واین قابلیت عالی برخی ویژگیهای مهم رانیز در بر دارد ازجمله توانایی تشخیص درد،رنج دیگران ومهار بیرحمی در خود ،مهار وسوسه ها،گوش دادن بی طرفانه وهمه جانبه پیش از قضاوت کردن ،پذیرش تفاوت ها ،نپذیرفتن گزینه های غیر اخلاقی ،همدل بودن ،رفتار محترمانه وناشی از درک دیگران که این ویژگی ها به انسان کمک میکند که انسان خوب وشایسته ای شود وهمان هایی هستند که زیر بنای یک شخصیت با ثبات وسالم است.این عوامل برای یک زندگی سالم وخوشبختی و سعادت لازم میباشد ،اخلاق نیکو وشایسته ونیکخویی از عوامل ایجاد آرامش در زندگی می باشد وبه انسان احساس شادی و نشاط داده وباعث سلامت روانی می شود وبه دنبال آن انسان را به فعالیت های صحیح در زندگی وادارمی کندزیرا اخلاق منشاءرفتار انسان است وبستری برای همه ابعاد زندگی فراهم میکند فضایل اخلاقی نقش اساسی در تربیت روانی ومعنوی انسان دارد وسبب میشود انسان برای ارزش های والای انسانی بها قایل شود.
همانطور که می دانیم حضرت علی (ع) حسن خلق را سرلوحه ویژگی های مومن می داند وحسن خلق یعنی : تواضع ،بردباری ،عفووگذشت ومداراکردن ،خوش گمانی ،صله رحم ،تغافل، رازداری وانصاف وازجمله صفات مناسب اخلاقی می باشندکه به بهبود روابط اجتماعی وسلامت روان کمک می کند .بنابراین حسن خلق پایه واساس بیشتر فضایل میباشد که در اینجا به آثار اجتماعی وفردی آن اشاره می گردد، یکی از آثار خوش رفتاری ،جلب دوستی ومحبت دیگران است زیرا هرکس که با گشاده رویی با مردم برخورد کند اورا دوست دارند وکسی که با بی حوصلگی وسوءرفتار وکم صبری رفتار می کند دوستی برای او باقی نمی ماند. امروزه ثابت شده است که عامل بسیاری از مرگ ومیرها استرس ها وفشارهای روانی میباشد وبا داشتن روابط مطلوب وحمایت اجتماعی کافی میزان فشارهای روانی کاهش پیدا کرده وتاب آوری انسان را در مقابل بسیاری از مشکلات بالا می برد پس طول عمر مولود آرامش فکر آسودگی خیال وهمکاری وهمبستگی اجتماعی است واین امور در سایه اخلاق به دست می آیند.
روش های موثر در تربیت اخلاقی کودکان
1.رشد اخلاقی،کودکان یک موضوعی است که به تدریج اتفاق می افتد. لذا صبر و حوصله یکی از شاخص های اصلی است که والدین باید به این موضوع توجه داشته باشند.
2. رشد اخلاقی باعث پذیرش مسولیت وپاسخ گویی در مقابل یک رفتار را ایجاد می کند لذا باید به کودکان مسئولیت های را سپرد وپاسخ گویی را درآنها تقویت کرد.
3.نتیجه رشد اخلاقی ، فرد را حقیقت طلب بار می آورد بنا بر این به منظور رسیدن به این هدف بایستی به کودکان حقیقت را گفت تا آنها از این طریق رشدو پرورش یافته وحقیقت طلب شوند.
4.احساس ارزشمندی یکی از پیامد های رشد اخلاقی در کودکان است واین موضوع سبب افزایش اعتماد به نفس ونهایتاًافزایش سطح سلامت روان مثبت در آنان می شود با تشویق خدمت کردن به دیگران به کودکان کمک می کنیم تا احساس ارزشمند بودن ومفید بودن در آنان بوجود آید.
5.بسیاری از افراد براین باورند که اخلاقی بودن به معنای مقدس بودن است ، افراد دارای غرایز واحساساتی همچون خشم ،حسادت ، غریزه جنسی ،خواب و... هستند لذا داشتن این موضوعات یک امر طبیعی است مهم این است که افراد با رشد اخلاقی بتوانند در نحوه بیان انها ماهر بوده وبتوانند آنها را خوب مدیریت کنند.
6.در تربیت اخلاقی کودکان به این نکته بایستی توجه شود،که انسان دارای عیوب ونقص هایی است وافراد دنبال این نباشند که کامل وبی نقص باشند ، مهم این است که بپذیرند اشتباهاتی در زندگی دارندو پذیرش این اشتباهات قدم اول برای بهبود واصلاح آن است.
7.مهم ترین پیامد رشد اخلاقی احترام به خود ودیگران است پس اگر بخواهیم که این موضوع تحقق یابد بایستی به کودکان احترام بگذاریم تا ضمن مهم وباارزش تلقی کردن خود سبب احترام به دیگران نیز گردند.
[ بازدید : 437 ] [ امتیاز : 3 ] [ امتیاز شما : ]